CÜMLE ÇEŞİTLERİ-YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

CÜMLE ÇEŞİTLERİ-YAPISINA GÖRE CÜMLE ÇEŞİTLERİ

Birden çok cümlenin virgül ya da noktalı virgül ile bağlanması sonucu oluşur.

Arka arkaya sıralanmış cümlelerdir.

Örn:

Sakla samanı, gelir zamanı.

Terazi var, tartı var, her şeyin bir vakti var.

YAPILARINA GÖRE CÜMLELER KONU ÖZETİ

Cümleler yapılarına göre 3 gurupta ayrılır.

 A)Basit cümle

 B)Birleşik cümle

 C)Sıralı cümle

A)BASİT CÜMLE:

Tek yüklemi bulunan tek yargı bildiren cümlelerdir. Bu tür cümlelerin içinde fiilimsi bulunmaz ve tek yüklem vardır.

*Çalıkuşu, Damga, Acımak, Bir Kadın Düşmanı, Dudaktan, Kalbe romanları R.N. Güntekin' e aittir.

*Seninle bir daha görüşmeyeceğim.

*Halit Ziya Uşaklıgil, Servet-i Fünün edebiyatının en büyük romancısıdır.

*İkinci Yeni sanatçıları şiiri soyutlaştırmışlardır.

B) BİRLEŞİK CÜMLE:

Birleşik cümleleri dört gurupta incelenir.

1)Girişik Birleşik Cümle:

İçinde fiilimsi (isim fiil, sıfat fiil, zarf fiil)bulunan cümlelere denir.Fiilimsinin yer aldığı bölüme yan cümle asıl yüklemin bulunduğu bölüme de temel cümle denir. Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümle var demektir.

*Beni soranı, gördün mü? (Yan cümlecik Temel cümlenin b.li nesnesidir.)

*çalışan kazanır. (Yan cümlecik temel cümlenin öznesidir.)

*Seni görünce mutlu oluyorum. (Y.C.T.C nin Z.T dir.

*Seni seven insanları sen de sev.(Y.C.T.C nin B.li Nesnesidir.)

*Beni dinleyin herkese teşekkür etmek istiyorum

  

2)İç İçe Birleşik Cümle (Kaynaşık Cümle):

Bir cümle başka bir cümlenin içinde yer alır ve onun bir öğesi olursa buna iç içe birleşik cümle denir.İç cümle temel cümlenin nesnesi olur.

*Ben gidiyorum. dedi.

*Ben büyüdüm, diyorsun.

*Adam: beni burada bekleyin. dedi.

3)Şartlı Birleşik Cümle:

Yan cümleciği – se,mi ile kurulan ve temel cümlenin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini koşula (şarta) bağlayan cümledir.

*Görürsem söylerim.

*Çalışmadın mı başarılı olamasın.

*Sen gelirsen ben de gelirim.

4) Ki'li Birleşik Cümle:

Ki bağlacıyla birbirine bağlanan cümlelere denir.

* Benimle konuş ki seni anlayayım.

* Dürüst ol ki insanlar sana güvensin.

* Düzenli çalış ki kazanasın.

* Şiir o kadar güzel okudu ki şaşırdım kaldım.

C) SIRALI CÜMLE:

İçinde birden çok tamamlanmış yargı bulunan cümlelere denir.Sıralı Cümleler 2 gurupta incelenir.

1)Bağımlı Sıralı Cümle

Öğrenilen en az biri ortak olan sıralı cümlelerdir.

* Yaşlı kadın buraya kadar geldi sizi sordu (özne ortak)

*Beni aramış (bilgi yelpazesi.net) ama bulamamış (özne ve nesne ortak)

*Türkiye de bu kitabı bastırmış satmıştı. (özne DT, N ortak)

*Onu bana beni ona şikayet eder. (yüklem ortak)

*Yazın Antalya ya gider orada gezerdik (özne ve zarf tümleci ortak )

2)Bağımsız Sıralı Cümle :

Öğelerinden hiçbiri ortak olmayan cümlelerdir.

*Evden sessizce çıktık sokakta lambalar yanmıyordu

*Yağmur durmuştu yollar çamurdan görünmüyordu

* O geziyordu ben çalışıyordum

*Deneme başka şeydir felsefe başka şeydir.

Not: Bazı kaynaklar ama, fakat, çünkü vb. bağlaçlarla birbirine bağlayan cümleleri bağlı cümle olarak kabul eder.

*Bu işe başlıyorum;ama bugün bitiremem.